برای افرادی که سالم هستند، دغدغه سلامت مفهومی ندارد، به ویژه برای کسانی که در کشورهایی زندگی می‌کنند که به خدمات درمانی همگانی دسترسی دارند. اما، برای آن دسته از افرادی که به این خدمات دسترسی ندارند، هر نوع بیماری، می‌تواند اثر مالی سنگیی برای آنها به همراه داشته باشد. بر اساس سازمان جهانی سلامت (WHO)[1] و بانک جهانی، یک میلیارد و ۴ میلیون نفر به دلیل کمبود بودجه برای تأمین هزینه خدمات درمانی، دچار مشکلات مالی می‌شوند. در همین راستا، کارولینا سانچز-پارامو[2]، مدیر جهانی فقر و برابری بانک جهان اظهار می‌دارد: «اختلال در آموزش و خدمات درمانی کودکان به همراه مخارج درمانی واقعی فجیع می‌تواند هر نوع توسعه سرمایه انسانی - سطوح آموزشی، درمانی و رفاهی مورد نیاز مردم تا اعضای مولد جامعه باشند -  را مختل کند.» اما بیمه خرد[3] می‌تواند در این حوزه، راهکار ارائه کند. در همین راستا، سازمان ورلد ویژن[4]، سازمان ویژن فاند[5] و صندوق ظرفیت‌افزایی سوئیس (SCBF)[6] از طریق محصولات بیمه متصل به پس‌انداز[7]، در کشورهای غنا و مالاوی، این موفقیت را عملاً نشان داده‌اند.

افرادی که با تزلزل مالی دست و پنجه نرم می‌کنند، تنها به اندازه یک حادثه کوچک با فقر فاصله دارند و این موضوع در سال‌های اخیر طی حوادث مرتبط با تغییر اقلیم و همه‌گیری کوید-۱۹ شدت گرفت. بر اساس گزارش سازمان امداد، توسعه و هم‌یاری ورلد ویژن، از زمان همه‌گیری، بسیاری از افراد در کشورهای درحال‌توسعه با مشکلات فزاینده دسترسی به تغذیه مقوی، دارو و درمان پزشکی روبرو هستند. همچنین، آنها دریافتند که بسیاری از مرگ و میر کودکان، در صورت دسترسی به درمان کامل سلامت، قابل پیشگیری است. و بازسازی پس از رویدادهای آب و هوایی حدی و بسیار شدید،‌ به ویژه برای افرادی که از لحاظ مالی همواره در سختی به سر می ‌برند، هزینه‌بر است. اضافه کردن بیماری یا آسیب جسمی به این موارد اغلب این خانوارها را در صورت نیاز به پرداخت خدمات درمان، به سمت فقر سوق می‌دهد.

گروه‌های پس‌انداز اجتماعی[8]، راهی به سوی بیمه

در نتیجه، سازمان ورلد ویژن و شرکت ویژن فاند، شرکت تابع مالی خرد[9] آن با همکاری یکدیگر، محصولات بیمه خرد خود را برای افرادی که در پایین نردبان اقتصادی قرار دارند، توسعه می‌بخشند. صندوق ظرفیت‌افزایی سوئیس نیز که یک بن‌سازه نوآورانه دولتی-خصوصی است و مالی همگانی[10] برای مشتریان کم‌درآمد در شرایط جدید ارائه می‌دهد، با آنها همکاری می‌نماید. اخیراً، ویژن فاند به بیش از یک میلیون مشتری در ۲۸ کشور جهان خدمت‌رسانی می‌کند و تنها در آفریقا، در ۱۱ کشور خدمات ارائه می‌دهد و ۲۴۴ میلیون دلار به بیش از ۵۶۹ هزار مشتری وام داده‌اند. تا همین اواخر، بیمه طی رویه درخواست وام، ترویج می‌شد و از مشتریان خواسته می‌شد یا حق بیمه بپردازند یا مبلغ وام را افزایش دهند تا حق بیمه را نیز پوشش دهد. بسیاری از افرادی که با ویژن فاند حتی مرتبط نیستند هم می‌توانند از مزایای بیمه سلامت بهره‌مند شوند. آنها ممکن است در پایین‌ترین سطح نردبان اقتصادی قرار داشته باشند و از لحاظ مالی در حوزه بیمه، بسیار ضعیف باشند، اما در گروه‌های پس‌انداز اجتماعی سازمان ورلد ویژن، ثبت‌نام کنند. این گروه‌ها توسط ویژن فاند شناسایی و به عنوان ساز و کاری برای افراد بسیار فقیر و بدون بیمه تشکیل شدند. آنها می‌توانند از قِبَل بخشی از سهم سالانه خود و بخشی از بهره مرتبط با پوشش، هزینه بیمه سلامت را بپردازند. طی دو سال گذشته، از طریق تأمین مالی و حمایت صندوق ظرفیت‌افزایی سوئیس، آنها به صورت آزمایشی، بیمه خرد سلامت[11] برای گروه‌های پس‌انداز ورلد ویژن در کشورهای غنا و مالاوی ارائه نمودند.

منبع: بیمه مرتبط با پس‌انداز برای تاب‌آوری در غنا و مالاوی[12]

توسعه محصولات بیمه خرد سفارشی

درهرحال، پرداخت حق بیمه برای محصول بیمه خرد سلامت عمومی برای این گروه، کفایت نمی‌کند. این محصولات باید بر اساس نیازهای خاص افراد توسعه یابد. بر همین اساس، ویژن فاند یک روش پنج مرحله‌ای برای گروه‌های پس‌انداز، تدوین و ارائه نموده است. مرحله اول، تحلیل کشوری است که نشانه‌گرهای توسعه عمومی اقتصاد[13]، توسعه بخش مالی[14] (از جمله سامانه‌های پرداخت) و چارچوب مقرراتی بیمه[15] را ارزیابی می‌نماید. در مرحله دوم، یک نظرسنجی در خصوص تقاضای بیمه با هدف درک بهتر ذی‌نفعان و نیازهای آنان صورت می‌پذیرد. در مرحله سوم، یک مناقصه در میان ارائه‌کنندگان بیمه و تسهیل‌گران محلی و منطقه‌ای برای توسعه محصول، اعلام عمومی می‌شود و در مرحله چهارم، محصول با بیمه‌گر منتخب مورد بررسی قرار گرفته و تعدیل می‌شود. مرحله آخر، اجرای محصول است.

برپایه این چارچوب، در سال ۲۰۲۱، ویژن فاند یک نظرسنجی تقاضا[16] پیش از راه‌اندازی این آزمایش در غنا و مالاوی به انجام رساند. پس از آن، این سازمان توانست ارزیابی بهتری از سازوکارهای مدارا[17] که جامعه نسبت به بیماری به کار می‌بست، سطح دانش بیمه‌ای و توان و آمادگی پرداخت آنها به انجام رساند. این نظرسنجی توسط ۵۵۳ پاسخ‌دهنده از ۱۱ محل در غنا و ۴۱۰ پاسخ‌دهنده از پنج محل در مالاوی تکمیل شد. در هر دو کشور، بیش از نیمی از افراد اعلام کردند که بیماری، مهم‌ترین ریسک (۵۴ درصد در غنا و ۹۰ درصد در مالاوی) و تأثیرگذارترین ریسک مالی (۵۲ درصد در غنا و ۹۶ درصد در مالاوی) است. سهم بیشتری از پاسخ‌دهندگان در مالاوی، از پس‌اندازها به منظور پرداخت هزینه‌های پزشکی (۵۹ درصد در مالاوی در مقابل ۳۹ درصد در غنا) بهره‌مند می‌شدند، اما تمامی پاسخ‌دهندگان، به نوعی به برخی عناصر طرح سلامت ملی دسترسی داشتند. همچنین در هر دو کشور، تقریباً ۹۰ درصد از پاسخ‌دهندگان طی ۱۲ ماه گذشته، تجربه بیماری داشتند که از این میان، ۳۶ درصد در غنا و ۴۳ درصد در مالاوی اعلام کردند که از انجام کسب و کار برای مدت پنج تا هفت روز، ناتوان بودند.

منبع: بیمه مرتبط با پس‌انداز برای تاب‌آوری در غنا و مالاوی

ویژن فاند، ورلد ویژن و صندوق ظرفیت‌افزایی سوئیس قادر بودند تا محصولات بیمه مختلفی برای هر بازاری که نیاز کاربران را منعکس می‌نمود، توسعه دهند. در غنا، این محصول هاسپیکش[18] نام داشت که خانواده‌هایی با بیش از هشت نفر را برای کمتر از ۱۰ دلار در سال پوشش می‌داد. این محصول شامل مزایای ذیل می‌شد: بستری در بیمارستان تا ۱۳ شب، مزایای فوت شامل ۲۶۵ دلار برای بیمه‌شده، ۱۳۲ دلار برای همسر وی و ۶۶ دلار برای هر کودک و مزایای ازکارافتادگی تا ۲۶۵ دلار بسته به شدت آن.

به منظور دستیابی به محصولی مشابه در مالاوی، کمی آمادگی نیاز بود، چراکه حق بیمه و مزایای محصول اولیه، نامتعادل بود و سبب می‌شد تا بیمه‌گر عقب‌نشینی کند. همچنین، نسبت خسارات[19] بالا بود و تا رقم ۲۲۵ درصد می‌رسید. محصول نهایی هاسپیکش بر پایه حق بیمه ۶ دلار برای هر نفر، ۱۶ دلار برای هر خانواده سه نفره با گزینه افزایش اعضا با ۴ دلار اضافی برای هر نفر عرضه شد. این محصول، ۵۰/۱۸ دلار برای هرهفته بستری در بیمارستان تا سه شب، ۲۴۷ دلار مزایای فوت و ۲۴۷ دلار مزایای ازکارافتادگی بسته به شدت آن را پوشش می‌داد.

منبع: «بیمه مرتبط با پس‌انداز برای تاب‌آوری در غنا و مالاوی»، ارائه SCBF، جلسه اعضای شبکه بیمه خرد، ژوئن ۲۰۲۳

علارغم چالش‌ها (ازجمله مشکلات رصد از دور کارکنانی که محصول را می‌فروختند و جذب آهسته محصول)، این محصول آزمایشی، نتایج امیدوارکننده‌ای به همراه داشت. طی ۱۵ ماه و با ۱ هزار و ۹۲۴ بیمه‌نامه، ۱۱ هزار و ۴۴۷ نفر در غنا تحت پوشش این محصول قرار گرفتند و ۱۰۶ خسارت ثبت و پرداخت شد و در مالاوی، با ۲۳۰۲ بیمه‌نامه، ۲۴۱۵ نفر تحت پوشش قرار گرفتند و ۷۸۰ خسارت، پرداخت شد. ارزش کل خسارات پردازش‌شده ۱۲ هزار ۵۷۶ دلار بود.

آموزه‌های کلیدی برای عرضه محصول در آینده

انجام این آزمایش چندین آموزه را برای ویژن فاند به همراه داشت که می‌تواند در برنامه‌های آتی توسعه برنامه خود به کار بندد. از منظر محصول، آزمایش فوق نشان داد که ذی‌نفعان بیشتر ترجیج می‌دادند تا محصول خانواده را انتخاب کنند، چراکه به‌صرفه‌تر نسبت به بیمه‌نامه‌های انفرادی برای هر عضو خانواده بود. در غنا، یعنی جائی‌که محصول بیش از هشت نفر را پوشش می‌داد، ۹۴ درصد این گزینه را انتخاب کردند. آزمایش محصول در مالاوی نیز بر اهمیت طراحی محصولاتی که مزایا و حق بیمه آن متعادل هستند، تأکید داشت. چراکه هزینه باید برای مشتریان به گونه‌ای جذاب باشد که به صورت ناپایداری بیمه‌گر را دچار تزلزل نسازد. همچنین، برای اجرای کم‌دردسر، پیشنهاد شد تا یک محصول و حق بیمه برای حداقل دوسال، تأمین شود.

از منظر توزیع، این آزمایش نشان داد که به منظور دستیابی به حجم فروش، بهتر است محصول را با دیگر خدمات به صورت بسته‌ای عرضه نمود و آن را به صورت اجباری یا اختیاری به فروش رساند. همچنین، نتایج این آزمایش حاکی از نیاز به طراحی مشوقی مطلوب برای کارکنانی که بیمه را توزیع می‌کردند، بود. یکی از چالش‌های طرح آن بود که مشاورانی که محصول را به فروش می‌رساندند، سازوکار گزارش‌دهی ضعیفی داشتند، رصد نمی‌شدند و ساختار کارمزد غیرجذابی داشتند. این امر به تعهد ضعیف کارکنان ختم می‌شد و آنها درگیر فعالیت‌های دیگر می‌شدند. اکنون، این طرح در پی راه‌هایی است تا کارکنان را مسئول و مولد سازد و برخی کارکنان متعهد را برای رصد فعالیت توزیع‌کنندگان، گسیل نماید.

در نهایت،‌ این آزمایش نشان داد که دامنه رؤیت[20] فزاینده محصول و مزایای‌آن در رویدادهای ترویجی ملی و محلی و اشکال مختلف رسانه (ازجمله چاپ و رادیوی محلی) به افزایش خرید بیمه کمک می‌نماید. همچنین، به محض این‌که فردی بیمه خریداری نمود، باید مطمئن شد که مشارکت منظم و مؤثر بین بیمه‌گر و مشتری برقرار است، برای مثال از طریق تماس خوشامدگویی و پیامک‌های معمول. همچنین، ضروری است تا کارکنان، درک مطلوبی از محصول بیمه‌ای که می‌فروشند داشته باشند، تا بتوانند آن را به طور کامل ترویج کنند و درباره مزایای آن، به مشتریان اطمینان دهند. این امر می‌تواند از طریق آموزش فشرده به گروه‌های درگیر فروش به دست آید.

موفقیت طرح آزمایشی ویژن فاند، ورلد ویژن و صندوق ظرفیت‌افزایی سوئیس (SCBF) نشان داد که بیمه خرد سلامت می‌تواند در صورت توسعه برای تأمین نیازهای هر بازار خاص، اثر مثبتی بر جوامع و خانوارها داشته باشد. به منظور دستیابی این مهم، همکاری بین جوامع، ارائه‌کنندگان بیمه و توزیع‌کنندگان محصول، ضروری است. همچنین، چندین حوزه برای بهبود وجود دارد که از این آزمایش منتج شد. نه تنها می‌توان این نتایج را در طرح‌های فعلی بازارهای کنونی و جدید مانند رواندا و اوگاندا به کار بست، بلکه می‌توان به عنوان راهنمایی برای ارائه محصولات مشابه توسط ارائه‌کنندگان بیمه همگانی[21] به جوامعی که در آنها خدمت‌رسانی می‌کنند، استفاده نمود.